Historie van Semiconductors in Nijmegen
70 jaar Semiconductors Nijmegen: Promotie film ter gelegenheid van 70 jaar semiconductors in Nijmegen. https://www.youtube.com/watch?v=NIXVOKtlxs4
1953 – het begin: Na de Tweede Wereldoorlog industrialiseerde Nijmegen snel. Vóór de oorlog was de stad vooral een woonplek en toeristisch centrum. In de jaren vijftig vestigden 40 nieuwe bedrijven zich in Nijmegen. Één van die bedrijven was Philips.
Op 26 oktober 1953 startte Philips op bescheiden schaal met montage van halfgeleiders in het gebouw van de Twentsche Bank aan de Mariënburg in het centrum van Nijmegen. Hiervan zijn helaas geen foto´s bekend.
In 1954 werd buiten het centrum van Nijmegen aan het Pieperslaantje begonnen met de bouw van een nieuw fabriekscomplex, hier verrezen kantoorgebouw A en de fabricagehallen B en C. De straatnaam Pieperslaantje bestaat niet meer, maar het was waar nu de Nieuwe Dukenburgseweg en de Muntweg zijn. De officiële opening van het nieuwe fabriekscomplex was op 12 juli 1955.
1957 – Lent: Basismaterialen voor transistoren zijn germanium en silicium. Om die te fabriceren was extra bedrijfsruimte en personeel nodig wat in Nijmegen toen niet beschikbaar was. Daarom werd in 1957 in Lent het Thermion gebouw overgenomen dat toen te koop stond. In deze vestiging werden tot 1984 bovengenoemde basismaterialen gemaakt. Ook was er in de tijd een klein montage atelier in een voormalige feestzaal in Haalderen.
1987 – de Kathedraal: De vestiging aan de Nieuwe Dukenburgseweg groeide onstuimig, het aantal van 3 gebouwen waar men in 1955 mee begon groeide in de loop der jaren naar meer dan 25. Het aantal Philips-werknemers groeide van ruim 50 in 1953 tot meer dan 5000 rond de eeuw wisseling. In de jaren 80 van de 20e eeuw gingen de zaken zo goed dat er een nieuwe fabriek geheel onder architectuur werd gebouwd. Normaal ziet dat soort gebouwen er uit als een grote schoenendoos maar gebouw FA, toen ook wel bekend als “FAB 87”, ziet er uit als een heel groot IC met 34 poten. Later kreeg het gebouw de bijnaam “de Kathedraal” omdat velen hierin het schip van een kerk herkenden. De officiële opening was in 1988. Om dat stof ‘dodelijk’ is bij de productie van chips is het interieur van de fabriek inclusief de lucht extreem schoon. Personeel dat in de schone ruimtes van de fabriek rond loopt is ‘ingepakt’ in stofvrije blauwe pakken. In het begin was van het hele gebouw slechts een verdieping productieruimte, de rest was luchtbehandeling. Door verbetering van de gebruikte technieken zijn er nu twee verdiepingen productieruimte.
1988 – Samenvoegen alle merknamen tot Philips semiconductors: Vroeger bestond Philips uit een aantal Hoofd Industrie Groepen (HIG). De chips fabriek in Nijmegen behoorde tot de HIG Icoma (1952-1965), en later tot Elcoma (1965-1988). Elcoma stond voor: Elektrische Componenten en materialen. Je kon het in die tijd zo gek niet bedenken op gebied van elektronica onderdelen of Elcoma maakte het wel. De naam Elcoma werd echter alleen in Nederland gebruikt. Vestigingen in het buitenland hanteerden hun eigen (lokale) naam, in Duitsland: Valvo, Zwitserland: Faselec, Frankrijk: RTC; USA: Signetics, Belgie: MBLE, Denemarken: MINIWATT, Engeland: Mullard House, enz. In 1988 werden al deze merknamen opgeheven en samengevoegd onder de naam Philips Components. Vanwege de onstuimige groei van de halfgeleider activiteiten werden deze in 1991 afgesplitst van Philips Components en ondergebracht in Philips Semiconductors.
2000 – samenwerkingen en afsplitsingen: In de jaren die volgden waren er veel reorganisaties, samenwerkingsverbanden en overnames. Zo werd in juni 1999 het Amerikaanse bedrijf VLSI Technology uit San Jose overgenomen en dit gaf een behoorlijke schaalvergroting voor Philips Semiconductors.
Omdat het ontwikkelen van nieuwe technologieën heel duur is worden er vaak samenwerkingsverbanden gesloten met andere semiconductor bedrijven, zelfs als het concurrenten zijn. Zo was er van 1995 tot 2008 de zogenaamde “Crolles Alliancy” met het Franse STMicroelectronics en later ook met het Amerikaanse Freescale (de afgesplitste semiconductor tak van Motorola). De in deze Alliancy ontwikkelde technologieën werden later in productie genomen in de Nijmeegse “kathedraal”.
2000 – TSMC en SSMC
Philips Semiconductors was grootaandeelhouder van de in 1987 opgerichte Taiwanese chipsfabrikant TSMC. TSMC is een zogenaamde “foundry”, een bedrijf dat geen eigen ontwerpen heeft maar alleen op contract basis produceert voor anderen. Zo kunnen ook bedrijven die geen eigen dure semiconductor fabriek hebben ook hun zelf ontworpen producten op de markt brengen. Er was een nauwe samenwerking tussen Philips Semiconductors en TSMC en liet Philips ook producten bij TSMC maken.
In 1998 werd in Singapore de semiconductor foundry SSMC gebouwd als joint venture van Philips Semiconductors en TSMC. In 2008 heeft Philips zijn laatste aandelen in TSMC verkocht. NXP is echter nog steeds mede eigenaar van SSMC.
2006 – nieuwe naam NXP: Op 1 oktober 2006 werd Semiconductors afgesplitst van Philips en werd onder de naam NXP een apart zelfstandig bedrijf los van Philips. Philips hield nog tot 2010 ongeveer 20% van de aandelen van NXP, de resterende aandelen gingen naar private-equity-investeerders. Tegenwoordig is NXP een op de Amerikaanse NASDAQ-100 beurs genoteerde zelfstandige onderneming.
2008 – de vele veranderingen: In de jaren die volgden zijn er vele veranderingen binnen NXP, verschillende overnames en groepen die worden afgestoten. Deze veranderingen hadden tot doel om de winstgevendheid van het bedrijf te versterken. Enkele van de veranderingen zijn:
– 2008, april: verkoop van de divisie “Mobile & Personal” aan STMicroelectronics.
– 2015 maart: overname branchegenoot Freescale
– 2015 mei: verkoop divisie “signaalversterkers voor mobiele zendmasten”, Deze activiteit werd verkocht om een eventuele blokkade van de transactie door mededingingsautoriteiten te vermijden. In mei 2015 werd hiervan de verkoop bekendgemaakt aan het Chinese investeringsbedrijf Jianguang Asset Management voor US$ 1,8 miljard. Deze ex-NXP-divisie gaat verder onder de naam Ampleon.
– 2015 december: Overname van branchgenoot Freescale.
– 2016 juni: NXP het bedrijfsonderdeel Standard Products aan een Chinees consortium voor US$ 2,75 miljard. Dit onderdeel maakt halfgeleiders voor automobielen en industriële applicaties. private equity partij Wise Road Capital. Het onderdeel gaat verder als Nexperia
– 2019 juni: NXP neemt de wifi- en bluetooth-activiteiten van het Amerikaanse bedrijf Marvell over.
– 2019 augustus: NXP verkoopt zijn spraak- en audiotak aan het Chinese Shenzhen Goodix Technology. Goodix is bereid US$ 165 miljoen te betalen voor de spraak- en audio-oplossingen voor smartphones.
2013 – groei aantal chip bedrijven in Nijmegen: Door de diverse afsplitsingen en de aantrekking kracht van de chipindustrie op andere bedrijven, hebben zich de afgelopen jaren een veelvoud aan semiconductor bedrijven in het Nijmeegse gevestigd. Bijna al deze bedrijven zijn nu gevestigd op de Novio Tech Campus , het terrein waar ooit de semiconductor activiteit in Nijmegen is begonnen. Lijst van semiconductor bedrijven in Nijmegen zie onderaan deze pagina.
2023 – Overdracht cultureel erfgoed en verhuizing NEM buiten het NXP terrein: Door plaatsgebrek op het NXP terrein en simpel gezegd het onderhouden en bewaren van cultureel technologisch erfgoed is geen key business van NXP. Is het museum verhuist naar Ambachtsweg 2, Nijmegen achterom bij EKI (bij oude papier fabriek in Nijmegen west), en is cultureel technologisch erfgoed overgedragen naar de stichting Link. Stichting Link is in 2021 opgericht voortkomend uit een samenwerking tussen NXP semiconductors en de afdeling Design Art Technologie van ArtEZ Arnhem. Het doel van de stichting is om voor de langere termijn het cultureel-technologisch erfgoed rondom de semiconductorindustrie over te dragen. Daarbij herbergt de stichting een unieke collectie afkomstig van Het Novio Experience Museum ( NEM). Deze collectie geeft een overzicht van de ontstaansgeschiedenis van microchips en aanverwante technologieën afkomstig uit de semiconductor industrie in Nijmegen.
Lijst semiconductor bedrijven in Nijmegen:
– Ampleon
– Bruco
– Business Cluster Semiconductors Netherlands (BCSEMI NL)
– Chip Integration Technology Centre (CITC)
– EPR
– Goodix
– Macom
– Nexperia
– NXP
– Photronics
– PinkRF
– Sencio